Cevizli Sucuk Nedir?

 Cevizli Sucuk Nedir?

Cevizli sucuk, üzüm veya dut pekmezi ile hazırlanan yoğun bir kıvamlı şıranın (üzüm suyu), ipe dizilmiş cevizlerin bandırılması ve bekletilmesiyle elde edilir. Köme, veya Orcik (Gürcüce: ჩურჩხელა; “çurçh'ela”, Rusça: Чурчхела "çurçhela"), kökeni Gürcistan olup Gürcü ve Anadolu mutfağında önemli bir yere sahiptir. Zamanla çeşitli yerel versiyonları da ortaya çıkmıştır. Gürcü mutfağında özellikle yeni yılda ve bayramlarda çok fazla tüketilir. Halk arasında "köme" olarak da bilinir ve özellikle kış aylarında enerji deposudur. Geleneksel yöntemlerle hazırlanan cevizli sucuk, doğal ve uzun süre dayanıklı bir atıştırmalıktır. Gecelerin uzun olduğu kış aylarında akşam yemeğinden sonra çay ile birlikte tüketilir. Gelin Türk Mutfağının en gözde atıştırmalığını hep birlikte inceleyelim.

Cevizli Sucuğun Tarihçesi

Cevizli sucuğun tarihi, Orta Asya ve Kafkasya bölgesine kadar dayanmaktadır. Türklerin göç yolları boyunca farklı kültürlerle etkileşimde bulunarak bugünkü formuna ulaşılmıştır. Osmanlı döneminde saray mutfağında yer edinmiş ve özellikle seferlerde askerler için besleyici bir gıda olarak kullanılmıştır. Günümüzde Türkiye’nin birçok bölgesinde üretilmekte olup, özellikle Karadeniz, İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgelerinde yaygın bir şekilde yapılmaktadır. Özellikle Elazığ yöresine özgü olan cevizli sucuk (Orcik), bir çeşit cevizli sucuk türüdür ve popüler olan tatlılar arasında önemli bir yere sahiptir. Elazığ Orciği, Türkiye’deki yerel makamlar tarafından tescil edilmiş ve 30.11.2018 tarihinde coğrafi işareti tescili almıştır. Gümüşhane'de yaygın olarak "köme" adıyla bilinen bu geleneksel lezzet, doğu illerinde farklı isimlerle anılmaktadır. Maraş sucuğu, bandırma, şeker sucuk, kedi bacağı, cevizli sucuk ve orcik gibi adlarla da tanınan bu ürün, benzer yöntemlerle üretilmektedir.

Cevizli Sucuk Nasıl Yapılır?

Cevizli sucuk yapımı zahmetli fakat keyifli bir süreçtir. Geleneksel tarif şu adımları içermektedir; Üzüm veya dut pekmezi, buğday nişastası (bazı bölgeler un kullanır) ve su ile kaynatılarak yoğun bir kıvama getirilir. İri cevizler temizlenir ve itinayla ipe dizilir. Üzüm pekmezi ocakta ya da odun ateşinde ısıtılırken, nişasta ve bir miktar su eklenerek kaynayan pekmeze karıştırılır. İğne ile ipe dizilen cevizler, kıvamı koyulaşmış pekmezli karışıma (pelte) batırılır ve birkaç kat olacak şekilde bu işlem tekrarlanır. Pekmezle kaplanmış cevizler, asılarak doğal ortamda kurutulur. Bazı yöreler kurutma işleminden sonra tekrar pekmezli karışıma batırıp ikinci kez kurutmaktadır. Bazı yöreler ise ince batırım yaparlar. Tamamen kuruduktan sonra belli uzunluklarda kesilerek veya dilimlenerek tüketilmeye hazır hale getirilir. Dünya genelinde de ceviz, fındık, badem gibi yemişlerin ya da incir, kayısı, erik gibi kuru meyvelerin meyve özü karışıma batırılarak kurutulmasıyla elde edilen benzer tatlar bulunmaktadır.

Cevizli Sucuk Besin Değerleri Nelerdir?

Cevizli sucuk, yüksek enerji değeri ile bilinir. İçeriğindeki üzüm pekmezi, doğal şeker ve mineral açısından zenginken, ceviz ise sağlıklı yağlar ve protein bakımından önemli bir kaynaktır. Bu lezzetli atıştırmalık, enerji ve çeşitli besin öğeleri açısından zengindir. 100 gram cevizli sucuk yaklaşık 268 kalori içerir. Ayrıca, bu miktarda 25.88 gram karbonhidrat, 4.89 gram protein ve 15.34 gram yağ bulunur. Vitamin ve mineral açısından da zengin olan cevizli sucuk, 100 gramında 47.03 mg kalsiyum, 307 mg potasyum, 39.53 mg A vitamini ve 3.14 mg C vitamini içerir. Lif açısından da zengin olan bu besin, potasyum, demir, kalsiyum ve magnezyum gibi mineralleri içerir. Bu sayede vücut direncini artırır ve gün boyunca enerji sağlar.

Cevizli Sucuk Faydaları Nelerdir?

Cevizli sucuk, araştırmalara göre sağlığa birçok fayda sağlayan doğal bir besindir. İçeriğindeki doğal şekerler sayesinde hızlı bir enerji kaynağıdır. Yapılan birçok bilimsel makale gösteriyor ki üzüm, kalsiyum, potasyum, sodyum ve demir açısından oldukça zengindir. Ayrıca A, B1, B2, Niacin ve C vitaminlerini de bol miktarda içerir. Yaş üzüme kıyasla, kuru üzüm ve pekmez daha az su barındırdığı için kalori değerleri ile demir ve kalsiyum oranları daha yüksektir. Protein bakımından düşük olsalar da, sağlıklı beslenme için önemli birer gıda kaynağıdırlar. Pekmezde bulunan antioksidanlar ve mineraller sayesinde vücut direncini artırır. Cevizde bulunan omega-3 yağ asitleri, beyin fonksiyonlarını güçlendirir ve hafızayı destekler. Lif içeriği sayesinde bağırsak sağlığını destekleyerek sindirimi kolaylaştırır. Doğal pekmez, rafine şeker içermediğinden dengeli bir kan şekeri seviyesi sağlar. İçeriğindeki kalsiyum ve magnezyum, kemik sağlığını korur ve güçlendirir.

Kaynakça:

DEMİR, P., GÜRAN, H. Ş., İNCİLİ, G. K., & PATIR, B. (2023). Elazığ Yöresel Ürünlerinden Cevizli Sucuğun (Orcik) Kimyasal ve Mikrobiyolojik Kalitesi. Firat Universitesi Saglik Bilimleri Veteriner Dergisi, 37(1).

ŞAHİN, S. K., BAYSAL, K., & İŞLEK, E. (2018). Geçmişten günümüze üzüm suyunun yerel lezzetlere dönüşümü: Gaziantep örneği. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 5(31), 4939-4951.

Çelik, H. (2014). Üzümün besin değeri. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 3(11), 18-21.